Vejatz lo contengut

Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/mai de 2012

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Abril de 2012 Junh de 2012
Acorchi [+]
WP:LS

Aquesta pagina e sas sospaginas mesadièras son consacradas a l’organizacion e a la mantenença del quadre Lutz sus... de la pagina d’acuèlh.

Aquesta es emplena per l'apèl de {{Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}}} (çò que significa que son contengut es lo del Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/jorn, ont jorn es lo jorn e lo mes del jorn corrent (ora UTC)). La frequéncia de renovelament dels quadres es quotidiana.

  • Los articles presentats dins los diferents quadres son unicament los promouguts als labèls « Articles de qualitat » e « Bon article ».
  • Evitatz de metre mai de 500 caractèrs/100 mots dins los quadres per fin de manténer l'equilibri de las colomnas sus la pagina d'acuèlh ont aquestes quadres son transcluses.

Calendièr per mai de 2012

Articles « Lutz sus... » ja pareguts sus l’acuèlh del mes de mai de 2012 :

1èr de mai de 2012 veire/modificar

Glacièr Aletsch, Soïssa

Un glacièr (var. glacèir, glacèr, glacier) es una massa gròssa de glaç mai o mens espandida que se forma a la superfícia de la Tèrra per compactacion e cristallizacion de la nèu.

Los glacièrs se forman dins d'airals ont s'acomola mai de nèu en ivèrn que la que se fond en estiu. Quand las temperaturas se mantenon jos lo punt de congelacion, la nèu tombada càmbia son estructura perque l'evaporacion e la condensacion|recondensacion de l'aiga provòcan la recristallizacion que va formar de grans de glaç pus pichons, espesses e de forma esferica. Aqueste tipe de nèu recristallizada es sonada neviza en espanhòl, firn en anglés.

mai...

2 de mai de 2012 veire/modificar

Acamp de fondacion dau Felibritge en 1854

Lo Felibritge es un movement dedicat a la lenga e la cultura occitanas, amb de connexions fins dins lei País Catalans. Son accion se situa especialament dins lo domeni literari.

Sa vocacion es de favorizar e d'organizar la sauvagarda e la promocion de la lenga occitana e de tot çò que constituís la cultura especifica dei país de lenga d'òc.

Lo Felibritge se fondèt lo 21 de mai de 1854, jorn de Santa Estela, au castèu de Fòntsegunha, proprietat de Giera a Castèunòu de Gadanha (Provença). Sei sèt fondadors (lei primadiers), segon la version oficiala, son Frederic Mistral, Teodòr Aubanèu, Josèp Romanilha, Joan Brunet, Ansèume Matieu, Pau Giera e Anfós Tavan.

mai...

3 de mai de 2012 veire/modificar

Doceta salvatja

La doceta o pomacha es una planta pichona de la familha de Valerianaceae. Es una planta annala de 15 a 30 cm de naut que creis a l'estat salvatge dins tota la zona temperada.

S'utiliza dins l'alimentacion coma ensalada e es pus nutritiva que la lachuga. Conten mai de provitamina A e de vitaminas B e C.

mai...

4 de mai de 2012 veire/modificar

5 de mai de 2012 veire/modificar

6 de mai de 2012 veire/modificar

7 de mai de 2012 veire/modificar

8 de mai de 2012 veire/modificar

9 de mai de 2012 veire/modificar

10 de mai de 2012 veire/modificar

11 de mai de 2012 veire/modificar

12 de mai de 2012 veire/modificar

13 de mai de 2012 veire/modificar

La Catedrala de Sent Front, vista dau Pont daus Barris

Periguers [peri'gœ: / peri'gʏ:] (nom corrent) o Peireguers [pejre'gœ: / pejre'gʏ:] (nom classicizant) (Périgueux en francés) es una vila occitana francesa de la region d'Aquitània, prefectura dau departament de Dordonha. Es la capitala istorica de Perigòrd.

Lo gentilici es pergosin -a.

La vila s'estend dins una bocla d'Eila environada de set costaus (Escornabuòu, la Boissiera o Curada, Beu Puei, l'Arsaut, las Cebradas...)

L'etimologia de Periguers ven daus Petrocorii ("las quatre armadas"), pòble gallés que demorava aquí avant la conquista romana. A l'epòca galloromana, l'emplaçament de la vila actuala era ocupat per Vesona.

14 de mai de 2012 veire/modificar

La lavanda es un aubret dicotiledonèu de la familha dei Lamiacèas e dau genre Lavandula, de flors lo pus sovent mauvas o violetas dispausadas en espigas, coma la majoritat deis espècias, fòrça nolentas; s'utilizan largament dins totei lei brancas de la perfumariá. Vènon subretot sus lei sòus calcaris secs e solelhós, a l'excepcion de L. stoechas, que preferís lei sòus siliciós.

Totei lei lavandas son de plantas mellifèras, fòrça recercadas per leis abelhas.

15 de mai de 2012 veire/modificar

16 de mai de 2012 veire/modificar

17 de mai de 2012 veire/modificar

18 de mai de 2012 veire/modificar

19 de mai de 2012 veire/modificar

20 de mai de 2012 veire/modificar

Construccion oficiala del simbòl de l’èuro
L’èuro es la moneda comuna dels 27 estats de l’Union Europèa (UE) — e la moneda unica de 17 estats membres pel moment — que succedís a l’ECU (European Currency Unit, o « unitat de compte europèa ») que n'èra la moneda comuna. Es la moneda comuna de facto de certans estats e territòris, coma Kosovo. L’èuro es administrat per la Banca Centrala Europèa que ne'n contraròtla l'emission.

21 de mai de 2012 veire/modificar

Ostals dels sègles XV a XX subre la plaça a Vilanuèva d'Òlt (Òlt e Garona)
Una bastida es lo nom que designa tres a cinc cents vilas nòvas fondadas en Occitània entre 1222 e 1373, despartidas sus 14 departaments actuals. Entre la Crosada dels Albigeses e la Guèrra de Cent Ans, aquestas fondacions respondèron a d'unas caracteristicas comunas d'òrdre economic, politic e arquitectural, correspondent a un vam urban excepcional en Euròpa a aquesta epòca. Se pòt citar entre las mai conegudas o caracteristicas las bastidas de Montflanquin, Mont Pasièr, Granada, Miranda o ben encara Liborna e la vila bassa de Carcassona.

22 de mai de 2012 veire/modificar

M51, la Galaxia del Revolum, un exemple tipic de galaxia espirala.
Una galaxia es, en cosmologia, un assemblatge d'estelas, de gas, de poscas e de matèria negra e amb a vegadas un trauc negre supermassiu dins son centre.

23 de mai de 2012 veire/modificar

La ciutat vista de las vinhas.
La Ciutat de Carcassona es un ensems arquitectural medieval que se tròba en Occitània dins la vila de Carcassona. Es situada sus la riba dreita del riu d'Aude, al sud-èst de la vila actuala. Aquela ciutat medievala fortificada, que sas originas remontan al periòde galloroman, deu sa renomenada a sa dobla encencha de barris, qu'atenh aperaquí 3 km de desvolopament e compòrta cinquanta doas torres, e que domina d'un biais espectaclós la val d'Aude. La ciutat compren tanben un castèl (lo castèl comtal) e una basilica (la basilica de Sant Nazari).

24 de mai de 2012 veire/modificar

Vista de Machu Picchu e d'un lama que lo contempla dempuèi una cima
Machu Picchu (nom castelhan) o Machu Pikchu (nom quíchoa, de machu, vièlh, e pikchu montanha, es a dire, «montanha vièlha») es lo nom contemporanèu de la vièlha llacta (ciutat) inca de pèira (que son nom original foguèt Pikchu) bastida principalament a la mitat del sègle XV sul puèg rocós que religa las montanhas de Machu Picchu e de Huayna Picchu sul pendís oriental dels Andes Centrals, al sud de Peró.

25 de mai de 2012 veire/modificar

Simbòl del copyright e del drech d'autor
Lo Drech d'autor (var. dreit/dret d'autor) es l’ensemble de las prerogativas exclusivas que dispausa un autor sus sas òbras de l’esperit originalas.

26 de mai de 2012 veire/modificar

Sant Tomàs d’Aquin, lo doctor angelic
Retaule de Carlo Crivelli (1494)
Tomàs d'Aquin (nascut en 1225 al castèl de Roccasecca prèp d'Aquin en Itàlia del Sud, mòrt lo 7 de març de 1274 a l'abadiá de Fossanova prèp de Priverno en Laci), foguèt un religiós de l'Òrdre Dominican, celèbre per son òbra teologica e filosofica. Considerat coma un dels principals mèstres de la filosofia escolastica e de la teologia catolica, foguèt canonizat en 1323, puèi proclamat doctor de la Glèisa per Piu V, en 1567 e patron de las universitats, escòlas e acadèmias catolicas, per Leon XIII en 1880. Es tanben un dels patrons dels libraris. A lo títol de « Doctor angelic ». Son còrs es conservat jol mèstre altar de la Glèisa dels Jacobins de Tolosa.

27 de mai de 2012 veire/modificar

Comparason entre lei talhas de la Tèrra e d'Uranus.
Uranus es la setena planeta dau Sistèma Solar per òrdre de distància au Soleu après Saturne e avans Neptun. Es una planeta giganta e gasosa coma Jupitèr, Saturne e Neptun. Tèn donc la tresena talha e la quatrena massa dau Sistèma Solar. Son atmosfèra de color blava es fòrça espessa e es la pus freja entre lei planetas. De mai, coma leis autrei planetas gigantas, Uranus tèn un sistèma d'anèus. Dins aquò, sa caracteristica pus espectaclosa es son axe de rotacion clinat de maniera quasi parallèla au plan dau Sistèma Solar. Aquela especificitat se retròba egalament dins la forma de la magnetosfèra e dins leis orbitas dei 27 satellits coneguts que tèn Uranus.

28 de mai de 2012 veire/modificar

Glacièr Fiescher, Soïssa
Un glacièr (var. glacèir, glacèr, glacier) es una massa gròssa de glaç mai o mens espandida que se forma a la superfícia de la Tèrra per compactacion e cristallizacion de la nèu.

29 de mai de 2012 veire/modificar

Aficha publica de la Comuna
Lo tèrme de Comuna de París fasiá referéncia originalament au govèrn de París pendent la Revolucion Francesa. Fa referéncia tanben au govèrn socialista que dominèt brèvament a París dau 18 de març (formalament lo 26 de març) de 1871 fins au 28 de mai de la meteissa annada. En sens estricte, la Comuna de París de 1871 foguèt simplament l'autoritat locala qu'exerciguèt lo poder a París pendent dos mes a la prima de 1871. Mas, finalament foguèt un dei pus importants episòdis politics de l'epòca (30 000 executats, 38 000 empresonats e 7 000 deportats). Dins divèrsei vilas de França coma Marselha, Lion, Sant Estève, Tolosa, Narbona, Grenòble e Limòtges, d'autrei comunas foguèron proclamadas lo 3 de març de 1871, mas totei foguèron reprimidas rapidament. Per Karl Marx, aquela es la premiera insurreccion proletariana autonòma.

30 de mai de 2012 veire/modificar

Lo pelatge del tigre es un dissimulacion eficaça.
Lo tigre (Panthera tigris) es un mamifèr carnivòr de la familha dels Felids (Felidae) del genre Panthera. De forradura fòrt caracteristica rossa raiada de negre, es lo mai grand felin salvatge del monde. L'espècia es dividida en nòu sosespècias amb de diferéncias menoras en tèrmes de talha o de comportament. Superpredator, caça subretot los cèrvis e los singlars, mas pòt tanben atacar de presas de talha pus importanta coma los bufles. Fins al sègle XIX, lo tigre aviá la reputacion de manjar los Òmes. Es una animal solitari; lo mascle possedís un territòri que conten los domenis de plusors femèlas e participa gaireben jamai a l'educacion dels pichons.

31 de mai de 2012 veire/modificar

Bacus, 1593-1594, òli sus tela, 95 cm x 85 cm, Florença, Galariá deis Oficis.
Michelangelo Merisi da Caravaggio, dich Caravaggio, nascut a Milan lo 28 de setembre de 1571, mòrt a Porto Ercole lo 18 de julhet de 1610, foguèt un pintre italian. Actiu a Roma, Nàpols, Malta e en Sicília entre 1593 e 1610, es considerat coma lo premier grand representant de l'escòla barròca e un dei pintres pus celèbres dau Mond.